OSP

Ochotnicza Straż Pożarna w Kątach

Za oficjalnego twórcę ochrony przeciwpożarowej w Kątach uchodzi ówczesny kierownik szkoły Wojciech Rozpara. W 1908 roku z jego inicjatywy został powołany tzw. Korpus Wiejskiego Pogotowia Ogniowego przy Kółku Rolniczym w Kątach. W chwili powstania oddział ten liczył ośmiu członków. Jego komendantem był Antoni Gryziec.

W 1909 roku nastąpiła zmiana kierownika szkoły w Kątach. Nowy kierownik Andrzej Musiał aktywnie włączył się w nurt pracy społecznej. W związku z tym, że był on utalentowanym społecznikiem i dobrym organizatorem szybko został doceniony przez społeczność wiejską. W niedługim czasie został wybrany na prezesa Kółka Rolniczego w Kątach.

Na początku 1910 roku zwołał on wspólne zebranie członków Kółka Rolniczego i Korpusu Ogniowego, na którym podjęto decyzję o powołaniu Ochotniczej Straży Pożarnej przy Kółku Rolniczym w Kątach. Do straży przystąpiło 12 członków, spośród których wybrano zarząd w następującym składzie:

1.     Andrzej Musiał – prezes (był również prezesem KR)

2.     Antoni Gryziec – naczelnik

3.     Wojciech Źrebiec – sekretarz (był również sekretarzem gminy)

4.     Jakub Kostrząb – skarbnik

Wybrany zarząd przesłał protokół z zebrania założycielskiego i statut do Zarządu Powiatowego Kółek Rolniczych w Jaśle celem zarejestrowania OSP w Kątach. Zarząd w powyższym składzie pracował do 1914 roku. Przez ten okres stan osobowy jednostki zwiększył się do 18 strażaków.

W celu podniesienia sprawności bojowej strażaków prowadzano systematyczne szkolenia. Zajęcia teoretyczne ze strażakami prowadził Andrzej Musiał, zaś ćwiczenia z sikawką i musztrę odbywał naczelnik Antoni Gryziec.

W dniach 11-14 kwietnia 1910 roku Antoni Gryziec uczestniczył w podstawowym kursie pożarniczym w Nowym Żmigrodzie, o czym świadczy zachowany oryginał świadectwa Zarządu Głównego Towarzystwa Kółek Rolniczych nr 19 z dnia 14 kwietnia 1910 roku. Potwierdza on, że Antoni Gryziec ukończył kurs pożarniczy z wynikiem bardzo dobrym i może z pożytkiem pracować i działać w Ochotniczej Straży Pożarnej Kółka Rolniczego.

W 1914 roku OSP w Kątach posiadała na wyposażeniu sikawkę przenośną tzw. Wiedeńską, węże tłoczne i ssawne, kilka sztuk hełmów, bosaki, tłumnice i drabinę przystawną. Sprzęt zakupiła Zwierzchność Gminna i Zarząd Kółka Rolniczego w Kątach, a przechowywany był w remizie (szopie), która stała obok szkoły. Do pożarów wyjeżdżano furmanką konną, wyznaczaną przez wójta, a od 1934 roku przez sołtysa. W owym czasie jednostka OSP w Kątach była należycie przygotowana do walki z plagą pożarów we wsi i okolicznych miejscowościach.

Wybuch I wojny światowej w 1914 roku i jej przebieg przerwał pomyślny rozwój straży w Kątach. Strażaków w wieku mobilizacyjnym wcielono do wojska austriackiego. Andrzej Musiał (prezes) wraz żoną w obawie przed nacierającymi wojskami rosyjskimi wyjechał na Węgry, skąd powrócił w czerwcu 1915 roku.

OSP Kąty, 1930 r. W kapeluszu Antoni Gryziec - Komendant Straży.

Po zakończeniu działań wojennych, tj. I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, dopiero w 1921 roku nastąpiło reaktywowanie OSP w Kątach. Następowało doposażenie straży w nowy sprzęt – zakupiono sikawkę czterokołową produkcji sanockiej, zaopatrzono strażaków w sprzęt osobisty (hełmy, linki ratownicze, pasy z toporkami). Część sprzętu wykonali we własnym zakresie strażacy, wspólnie z miejscowymi rzemieślnikami, m. in.: bosaki, łomy, siekiery i drabinę przystawną .

Po reformie administracyjnej z 1934 roku, likwidacji uległy gminy jednostkowe, a tym samym zlikwidowany został urząd wójta. Ostatnim, w niepełnej, dwuletniej kadencji wójtem był Jakub Bilski. Po nim na pierwszego sołtysa wsi wybrano Jakuba Kostrząba. Równocześnie w tym samym czasie przeprowadzono wybory władz OSP. Do zarządu zostali wybrani:

1.     Jakub Kostrząb – prezes

2.     Marcin Warzecha – naczelnik

W 1937 roku nastąpiła zmiana prezesa. Nowym prezesem został Marcin Kwiatek.

W marcu 1939 roku odbyło się zebranie sprawozdawczo-wyborcze OSP w Kątach. Spośród 22 członków wybrany został zarząd w następującym składzie:

1.     Józef Wokurka – prezes

2.     Józef Ziomek – naczelnik

3.     Michał Gancarski – sekretarz

4.     Michał Żarnowski – skarbnik

5.     Józef Pec – gospodarz

Podczas II wojny światowej, pod okupacją niemiecką ograniczona została wszelka samorządność. W przypadku nazwy OSP człon Ochotnicza przemianowano na Przymusowa. Restrykcyjne przepisy okupacyjne władz niemieckich zakazywały organizowanie zebrań poza ćwiczeniami. Można je było organizować na wyraźny rozkaz niemieckiej policji porządkowej. Straż z Kątów brała udział w takich ćwiczeniach organizowanych w Nowym Żmigrodzie.

Od 1941-1944 roku (do czasu wysiedlenia mieszkańców wioski) wójt gminy Nowy Żmigród mianował komendantem OSP w Kątach Aleksandra Gryźca, s. Antoniego (założyciela straży). Do straży wcielono przymusowo kilkunastu rolników. Każdy strażak otrzymywał legitymację wystawioną przez Arbeitsamtw Jaśle. Taki dokument upoważniał posiadacza do poruszania się po wsi o dowolnej porze, nawet w godzinach policyjnych. W latach 1942 i 43 strażacy z Kątów kilkukrotnie wyjeżdżali do gaszenia pożarów w innych miejscowościach. W okresie okupacji działalność straży miała charakter sporadyczny, bardzo ograniczony.

W październiku 1944 roku, z powodu nasilających się walk o przełęcz dukielską wysiedlono wszystkich mieszkańców wioski, głównie na teren gminy Łużna k. Gorlic. Wiosną 1945 roku powrócili do ograbionych domów, nierzadko na zgliszcza. Zniszczeniu i kradzieży uległ też sprzęt strażacki.

W grudniu 1945 roku na zebraniu wiejskim została reaktywowana OSP. Wówczas spośród 15 ochotników wybrano zarząd w składzie:

1.     Aleksander Gryziec – prezes

2.     Jan Woźniak s. Marcina – v-ce prezes

3.     Józef Sochacki – naczelnik

4.     Stanisław Wokurka – sekretarz

5.     Michał Żarnowski – gospodarz

W 1946 roku Ochotnicza Straż Pożarna w Kątach została zarejestrowana przez Urząd Spraw Wewnętrznych w Rzeszowie.

W 1953 roku wybudowana została drewniana remiza, zgromadzono w niej posiadany sprzęt, oraz nowo otrzymaną motopompę Leopolię. W tym czasie jednostka w Kątach była należycie usprzętowiona, a wszyscy strażacy przeszkoleni na kursach I stopnia.

Wybrany w latach 1945-46 zarząd był kilkakrotnie wybierany w tym samym składzie i kierował jednostką aż do 1962 roku, kiedy to wybrano nowy Zarząd:

1.     Michał Gancarski – prezes

2.     Józef Leputa – naczelnik

3.     Stanisław Źrebiec – z-ca naczelnika

4.     Franciszek Ziomek – skarbnik

5.     Edward Leśniak – Stanisław Warzecha

6.     Aleksander Gryziec – gospodarz

Straż liczyła wówczas 18 strażaków. Pozostali to: Jan Woźniak s. Marcina, Józef Pec, Józef Turcza, Józef Sochacki, Stanisław Wokurka, Michał Żarnowski, Władysław Kwiatek, Józef Wokurka, Stanisław Parylak, Franciszek Pec, Czesław Ziomek.

W latach 1950-1970 strażacy aktywnie uczestniczyli w odbudowie i rozbudowie wsi. Pracowali społecznie przy budowie domu ludowego (1952 r.), a później przy elektryfikacji i budowie nowej szkoły oraz wodociągów.

W 1970 roku zakupiono motopompę M-800.

W latach 1981-1982 członkowie straży pracowali przy budowie kościoła i plebani, a z chwilą powołania parafii pełnią wartę honorową przy Grobie Pańskim. Uczestniczą w procesjach Drogi Krzyżowej na Górę Grzywacką i w uroczystość Bożego Ciała.

W latach 1986-1995 wykonywali pomocnicze prace przy gazyfikacji wsi.

W 1992 roku na zebraniu sprawozdawczo-wyborczym podjęto uchwałę o zakupie nowej motopompy, budowie domu ludowego i remizy, oraz wybrano nowy zarząd i komisję rewizyjną w następującym składzie:

1.     Czesław Ziomek – prezes

2.     Jan Woźniak s. Marcina – v-ce prezes

3.     Józef Leputa – naczelnik

4.     Stanisław Kostrząb – sekretarz

5.     Władysław Wokurka – skarbnik

6.     Stanisław Żarnowski – gospodarz

7.     Józef Woźniak – przewodniczący KR

8.     Ignacy Źrebiec – członek

9.     Józef Grzywacz – członek